Alle berichten van Mariette Van der Beek

Voedselbank Groningen Stad werkt door middel van het Tienpuntenplan actief mee aan het aanpakken van de armoedeproblematiek. In het plan staan tien verschillende mogelijkheden genoemd om armoede in Groningen aan te pakken en te voorkomen. Een van deze mogelijkheden gaat over de terughoudendheid met betrekking tot  het gebruik van de medische zorg door klanten van de Voedselbank, als gevolg van het eigen risico. Daarom is er een verkennend onderzoek uitgevoerd door studenten van de Rijksuniversiteit Groningen naar het gebruik van medische zorg onder klanten van de Voedselbank over de periode van 9 Januari 2020 t/m 1 Juli 2020. Maken klanten van de Voedselbank gebruik van medische zorg? En zo ja, om wat voor soort medische zorg gaat het dan? Wat zijn de redenen van deze mensen om wel of geen medische hulp te zoeken?

De resultaten van het onderzoek laten zien dat de meeste klanten van de Voedselbank Groningen Stad gebruik maken van medische hulp, maar dat er ook een groep is die geen medische hulp zoekt. Hiervoor lijken twee redenen te zijn:

• De meest genoemde reden dat klanten van de Voedselbank geen medische hulp zoeken is omdat zij verwachten dat dit hoge kosten met zich mee zal brengen. Bijvoorbeeld omdat ze worden doorverwezen naar het ziekenhuis of medicijnen voorgeschreven krijgen. 
• Een andere reden is dat klanten van de Voedselbank aangeven soms twijfels te hebben over de betrouwbaarheid van de medische zorg. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat zij de uitleg van de (huis)arts niet begrijpen of doordat het Nederlandse zorgsysteem (met het eigen risico en verzekeringssysteem) niet eenvoudig te snappen is voor deze klanten. 

In het onderzoek worden verschillende aanbevelingen gedaan om bovengenoemde twee drempels te verlagen. Een eerste aanbeveling is om het huidige verplichte eigen risico te veranderen naar een inkomensafhankelijke variant. Dit zorgt voor een betere betaalbaarheid van medische zorg voor mensen met een lager inkomen, waardoor de drempel voor het gebruikmaken van de zorg kleiner wordt. Daarnaast kan er gedacht worden aan het vergoeden van de tandartskosten vanuit het basispakket. Tot slot zou het vergroten van de kennis omtrent het zorgsysteem en het eigen risico – met behulp van toegankelijke informatie – kunnen bijdragen om eventuele onjuiste ideeën met betrekking tot (mogelijke) kosten weg te nemen. Een implicatie hiervan zou kunnen zijn dat (huis)artsen proberen meer aandacht te schenken aan de toegankelijkheid en communicatie in de zorg, bijvoorbeeld doordat de arts minder vaktaal gebruikt in zijn/ haar uitleg en aansluit bij de context van het individu.

Auteurs:

Ann Lankhorst

Bram Kottink

Bas Wiersma

Jitske van der Wijk

Supervisor:

Els Evenboer (RUG Wetenschapswinkels)

De Voedselbank Groningen ziet het aantal cliënten al jaren sterk groeien en pleit daarom voor veranderingen en verbeteringen van het (armoede)beleid. Daarom heeft Ulfert Molenhuis, voorzitter van de Voedselbank Groningen, het tienpuntenplan opgesteld. De tien punten geven aan dat er hervormingen nodig zijn in het huidige beleid, maar ook dat er in de samenleving een verandering moet komen. Een van deze punten gaat over de relatie tussen armoede, stress en wat een individu dan geestelijk nog aankan. In dit rapport is gekeken wat de relatie is tussen armoede en stress en hoe dit de mentale capaciteit veranderd. Er is ook gekeken wat daarmee gedaan kan worden en hoe de voedselbank hier zelf op in kan spelen.

De Voedselbank Groningen geeft dus aan dat er een relatie is tussen armoede, stress en het handelingsperspectief van een persoon. Dit is gebaseerd op de theorie dat armoede de bandbreedte van een persoon aantast, waardoor men in een tunnelvisie beland. In een tunnelvisie is het
moeilijker om met meerdere dingen tegelijk rekening te houden en langetermijndoelen in acht te nemen. Armoede kan leiden tot chronische stress. Deze chronische stress heeft niet alleen gevolgen voor de gezondheid van een individu, maar ook invloed op de hersenen, waardoor gedrag wordt beïnvloed. De prefrontale cortex is belangrijk voor het maken van doelgerichte, genuanceerde keuzes en het remmen van onder andere emotionele impulsen vanuit de amygdala. Bij chronische stress worden de structuren van de prefrontale cortex aangetast, waardoor een individu anders kan gaan reageren.

De invloed van stress heeft dus invloed op het handelingsperspectief van een persoon en het overzicht dat een individu over een situatie kan hebben. Dit zorgt vaak voor extra problemen, mede omdat er in de maatschappij het meeste wordt gevraagd van de mensen die dit het minst aankunnen. De overheid en andere actoren binnen de armoede- en schuldenproblematiek zijn zich al wel bewust dat alle belanghebbenden er uiteindelijk voordeel van hebben als men rekening houdt met de effecten van armoede en stress. Maar veel zaken in het nationale beleid zijn lastig te veranderen. Een van de redenen daarvoor is dat de regelgeving complex is en de uitvoering van
armoedebeleid onder veel verschillende partijen valt. Het huidige bewustzijn heeft al gezorgd voor initiatieven die zich onder andere richten op het ontnemen van stressfactoren en begeleiding bij functies die afnemen door chronische stress. Door de resultaten van deze initiatieven kan meer worden geleerd van datgeen dat werkt en de reden daarvoor. Dit is iets waar de voedselbank gebruik van kan maken in haar eigen beleid en in het
uitdragen van ideeën. Inzetten op beïnvloeding van landelijk beleid zal lastig zijn voor de voedselbank, omdat dit complex is en omdat landelijke politiek langzaam verandert.

De Voedselbank Groningen kan eenvoudiger het gemeentelijk beleid beïnvloeden. De gemeenteraad zou graag meer inzicht hebben in de problemen waardoor cliënten bij de voedselbank terecht komen. Met dat inzicht kan de gemeente beleid verbeteren. Daarnaast kan beleid ook beïnvloed worden wanneer de maatschappij anders tegen een probleem gaat aankijken of er meer bewust van wordt. Daarom is het zinvol voor de voedselbank om zich in te zetten voor meer bewustwording van de armoedeproblematiek in de maatschappij en een verbeterde beeldvorming van de voedselbank.

Tot slot zou de voedselbank zelf ook actie kunnen ondernemen om de stressoren bij haar cliënten te verminderen. Hiervoor kan het gebruik
maken van kennis uit interventies zoals stress sensitieve dienstverlening en de Geweldige Wijk Meppel.